Walory przyrodnicze

Powiat jarociński jest bardzo atrakcyjny pod względem krajobrazowym i historycznym. Urokliwa okolica sprzyja powstawaniu gospodarstw agroturystycznych. Można zatem wypoczywać korzystając z uroków natury, np. łowiąc ryby lub jeżdżąc konno. Moc atrakcji i niezapomnianych wrażeń czeka także turystów na wytyczonych pieszych i rowerowych szlakach turystycznych. Stanowią one doskonałą bazę wypadową, dla amatorów aktywnego wypoczynku. Wśród lasów i polan krzyżują się trasy turystyczne usytuowane w najbardziej atrakcyjnych pod względem krajobrazowym i kulturowym rejonach naszego powiatu. W sumie do przemierzenia jest ponad 600 km wyznakowanych pieszych i rowerowych tras turystycznych. Otaczające powiat ze wszystkich stron zalesienie tworzy naturalną barierę ekologiczną, która znacznie poprawia warunki atmosferyczne.

 Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy

Dzięki niezwykłym walorom przyrodniczo-turystycznym powiatu jarocińskiego, w 1994 r. powstał Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy. Tą szczególną formą ochrony objęto malowniczy obszar o powierzchni 15.640 ha położony w środkowej części Wielkopolski. Leży on w odległości ok. 12 km na północ od Jarocina i zachwyca swą urozmaiconą rzeźbą terenu z bogatymi i ciekawymi zbiorowiskami roślinnymi, zamieszkiwanymi przez rzadkie gatunki zwierząt.

Park obejmuje obszar 15 640 ha (w tym 8194 ha gruntów ornych, tj. 52% całej powierzchni i 6129 ha lasów, tj. 39% powierzchni), z czego na terenie gminy Żerków 8680 ha, na terenie gminy Miłosław 5880 ha, na terenie Nowe Miasto n/Wartą 1080 ha, rozciągając się na terenie gmin: Miłosław, Nowe Miasto nad Wartą i Żerków. Przedmiotem ochrony jest unikatowa, bardzo urozmaicona rzeźba terenu, bogate i ciekawe zbiorowiska roślinne, rzadkie gatunki i roślin i zwierząt, a także wartości kulturowe, związane z bogatą przeszłością tego regionu. Teren parku leży w dorzeczu Warty i odwadniają go rzeki Warta, Miłosława i Lutynia. Rzeki te na terasie zalewowej utworzyły liczne, niezwykle malownicze starorzecza, które w okresie przelotów pełnia funkcje zimowiska ptaków wodnych. Ptaki wodne przebywają również na stawach rybnych, których wiele znajduje się w dolinie Miłosławki. Pradolina Warciańsko-Odrzańska dzieli park na dwie części: część północną o charakterze rolniczo-leśnym, w której zdecydowanie przeważają lasy, oraz południową, o krajobrazie mozaikowym, w której przemiennie występują różne ekosystemy leśne, polne, łąkowe, torfowiskowe, wodne i osady wiejskie.

Urozmaicona rzeźba powierzchni Parku jest wynikiem działalności lodowca na tych terenach. Można tu wyróżnić cztery wyraźne formy tej rzeźby. Od północy są to: wysoczyzna morenowa płaska i falista, rozcięta z północnego wschodu na południowy zachód doliną Miłosławki, urozmaicona licznymi stawami rybnymi. Kolejną formą jest Pradolina Warty z wyraźnie wykształconymi terasami, na których zachowało się wiele starorzeczy.

Wybitnym elementem jest wyniosły pagór morenowy tzw. Wał Żerkowski, o bardzo dużym urozmaiceniu rzeźby, z kulminacjami Łysej Góry (161 m n.p.m.) i Góry Żerkowskiej (155 m n.p.m.). Liczne rozcięcia erozyjne, parowy, silne nachylenie krawędzi oraz wysokości względne, dochodzące tu do 90 m, nadają tej części parku szczególnego uroku. To stąd, z wyniesionych wysoko ponad dolinę Warty okolic Żerkowa, rozciągają się wspaniałe widoki na odległe lasy, wsie i dwory. Dogodnym miejscem do podziwiania krajobrazu jest punkt widokowy w Brzóstkowie.

Ostatnią formą rzeźby terenu jest Pradolina Żerkowska, otaczająca od południa, wschodu i północy Wał Żerkowski. Jej dnem płynie Lubieszka, lewy dopływ Lutni.

W południowej części parku przeważają monokultury sosnowe, wprowadzone na uboższych siedliskach, natomiast leżące w części północnej tzw. lasy czeszewskie należą do najpiękniejszych, najbardziej interesujących obszarów leśnych Wielkopolski. Lasy te porastają terasy doliny Warty i mają charakter często zbliżony do naturalnego, stanowiąc z tego względu cenny obiekt badań geobotanicznych. Występują w nich głównie: jesion zwyczajny, dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, olsza czarna, rzadziej wiązy i brzoza brodawkowata, a także wiele gatunków roślin chronionych.

To w tych lasach już w 1907 roku powstał pierwszy w Wielkopolsce rezerwat przyrody, chroniący fragment wielogatunkowego lasu łęgowego w dolinie Warty. Również obecnie najcenniejsze fragmenty tych lasów poddane są ochronie rezerwatowej.

Utworzono rezerwaty: „Czeszewski Las”, „Dwunastak” i „Dębno nad Wartą”. Poza bogactwem roślin (stwierdzono tu występowanie ok. 800 gatunków roślin naczyniowych) Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy charakteryzuje się również bogactwem fauny. W rezerwacie „Dębno nad Wartą” chronione są rzadkie gatunki zwierząt bezkręgowych. Istnieją tu też ostoje ptaków wodnych i błotnych – stawy miłosławskie oraz dolina Warty, gdzie można spotkać m. in.: czaplę siwą, zimorodka, łabędzie, kaczki, perkozy, łyski, a także gatunki ptaków podlegających szczególnej ochronie. Wiele tych ptaków w okresie lęgowym zakłada tu swoje gniazda, inne są na przelotach.

Obok walorów przyrodniczych Żerkowsko-Czeszewski Park Krajobrazowy posiada wiele wartości historyczno – pamiątkowych. Objawiają się one licznymi znaleziskami prehistorycznymi z różnych epok, cmentarzyskami oraz grodziskami, co świadczy, iż ziemie te były już w odległej przeszłości zasiedlone. O atrakcyjności krajoznawczej parku świadczy również wiele cennych zabytków architektury, a poznanie tych walorów ułatwiają znakowane szlaki turystyczne. Do szczególnej sławy tych ziem przyczynił się w znacznym stopniu pobyt w Śmiełowie Adama Mickiewicza w 1831 roku. To tutaj, urzeczony pięknem tych okolic, Mickiewicz napisał prawdopodobnie pierwsze strofy „Pana Tadeusza”.

,,Szwajcaria Żerkowska”

Obszar chronionego krajobrazu pod nazwą ,,Szwajcaria Żerkowska”, powstał w 1989 r. Obecnie w przeważającej większości (z wyłączeniem fragmentu w części zachodniej), wchodzi w kompleks Żerkowsko – Czeszewskiego Parku Krajobrazowego.

ALBUM ŻERKOWSKO- CZESZEWSKI PARK KRAJOBRAZOWY